Nun Thian Kan Herh

Lungthin A Thiangmi Nih Pathian Nan Hmuh Lai

Text: Matthew 5:8

“Lungthin a thiang mi nih Pathian nan hmuh lai”

Introduction

Thianhhlimnak hi minung nunnak ah a biapi ngaingai. Thianhlimnak lo in minung nunnak a kal kho lo. A thianghlim lomi hmunhma ah kan um kho lo. A nam, a thu mi rim ah kan um kho lo. A thianghlim lomi hnipuan zong kan ihruk-aih kho lo. A thianglo mi tirawl zong kan ei ding kho lo. Cubantuk in a thianglo mi thinlung zong ah kan um kho lo. Cucaah thianhhlimnak hi a biapi ngaingai mi a si.

Cucaah kan Bible ca nih “Lungthin a thiangmi nih Pathian nan hmuh lai” a timi lawng hi a za lo. Pumsa a thiangmi si a herh ve. Pumsa a thian lo ahcun Lungthin zong a thiang kho lo. A pahnih in thian a hau mi a si.

Minung pumpak pakhat hi iruat cio tuah usih. Thianhhlimnak he pehtlai in minung pumpak cio nih a hrampi (Essential) herhmi pathum a um. Cu hna cu

A. Taksa/takpum (Physical body) thianhhlimnak

B. Hruk-aih hnipuan (Dress/clothing) thianhhlimnak

C. Thinlung (Mental) thianhhlimnak

D. Thlarau (Spiritual) thianhhlimnak

Acung ttialmi hi pumpak level a si. A bu (Community, Society, Organization, Institution, etc.) hna zong ah hi a cunglei hna hi pumpak cio nih a bu ah kan ngeih ding a herhmi an si.

Thianhhlimnak Phunphun

Thianhlimnak hi a tlangpi in tthen 2 in kan tthen lai.

I. Lenglei (External) thianhhlimnak

II. Chunglei (Internal/Inner) thianhhlimnak

Number 1-nak Lenglei thianhhlimnak hi phun 2 in kan tthen rih lai.

1. Pumsa (Physical/Bodily) thianhhlimnak

2. Hnipuan (Dressing, Clothing) thianhhlimnak

I. Lenglei Thianhlimhnak

Minung pumpak pakhat hi iruat cio tuah usih. Thianhhlimnak he pehtlai in minung pumpak cio nih a hrampi (Essential) herhmi pathum a um. Cu hna cu (1) Kan taksa/takpum (Physical body)

Thinlung thianhhlimnak a biapit zia kan fiankhawh deuhnak hnga ding ca ah Lenglei Thianhhlimnak in kan chim hmasa lai.

Minung nunnak ah thianhhlimnak phun 4 kan chim cang bantuk in hi phun 4 ning hin thianhhlim a hau. Pali lakah pathum thianhhlim ko zong ah pakhat a thian lo ahcun san a tlai lo. Kan pumpi nih a thianglo timi label a co tthiamtthiam ko.

Mi pakhat cu a takpum a thianhhlimh ko bu ah aa hruk aih mi hnipuan a thianhlim lo ahcun cu mi pa/nu cu a thianghlim lo ti a si tthiamtthiam ko. Amah takpum lawng a nam si lo in pawngkam zong a namh chih ca ah a pawng ah um khawh a si lo.

Mi pakhat cu a aa hruk-aih mi a hnipuan a thianhhlimh ko bu ah aa takpum a thianhlim lo ahcun cu mi pa/nu cu a thianghlim lo ti a si tthiamtthiam ko. A pawngkam tiang a rimchia nih a namh ca ah a pawng ah umkhawh a si lo. Cucaah mi pakhat taksa thianhhlimnak ca ah takpum he hnipuan he thianhhlimh a herh.

II. Chunglei Thianhhlimnak

1. Thinlung Thianhhlimnak

Chunglei thianhhlimnak ti tikah thinlung thianhhlimnak hi chim duhmi a si. Phundang in chim ahcun thinlung thianhhlimhnak a theipar cu nuzia ah a langh ca ah “Nunzia thianhhlimhnak” (“Purity of morality”) ti zong in hngalh a si. Mipakhat cu a takpum le a hnipuan hruk-aih mi a thian ko bu ah a thinlung a thian lo ahcun mibu thinlung ah um awk a ttha ve lo. Takpum le hnipuan a thianghlim lomi hna nih takpum le hnipuan a thianghlim mi hna sin ah um bantuk khi a si ve. Cucaah thinlung thianhhlimhnak hi a biapi ngaingai. A thianghlim lomi thinlung ah huatnak, nahchuahnak, sual duhnak, zaang-ennak, hakkauhnak, etc. pawl an um. A thianghlim mi thinlung ahcun dawtnak, zaangfahnak, ngaihthiamnak,

2. Thlarau Thianhhlimnak

Thlarau thianhhlimhnak hi Thinlung thianhhlimhnak he aa pehtlai ngaimi a si. Cucaah cattialtu cheukhat nih thinlung le thlarau hi dirhmun le sining aa khat in an hman/chim ttheu. A ngaingai ti ahcun minung nunnak hi thinlung nih a hruaimi a si. Thinlung rianttuannak hi mit in hmuhkhawh mi a si lo. A theipar tu cu mithmuh in minung nunzia ah a lang mi a si. Thlarau rianttuannak kan timi zong hi mit in hmuhkhawh mi a si lo. A theipar lawng minung nunnak ah a langmi a si ve. Cucaah Thinlung le Thlarau hi sining aahrawm in (Interchangeably) an chim ttheunak a si.

Galatians 5:22 ah Thlarau theitlai hna cu: dawtnak, lawmhnak, daihnak, lungsaunak, zangfahnak, tthatnak, zumhawktlak mi sinak, toidornak le mah le mah itei khawhnak hna an si (Gal 5:22). [The fruit of the Spirit: love, joy, peace, patience, kindness, goodness, faithfulness, gentleness and self-control (Gal 5:22, NIV].

Thlarau theitlai he aa ralkah mi hna cu: nu le pa sualnak, a thurhawm mi thil, aa dawhcah lomi thil, siasal bia, dawih le eih te hna hi an si (Gal 5:19-20). Pakhat le pakhat an i ral, an i do, an i nahchuah, an thin a hung, anmah zawn lawng an ruat, an itthen, ziar an i ngeih, zu an ri, an au an khuang i cu bantuk thil a dang tampi kha an tuah lengmang hna. Cu bantuk thil a tuahmi hna cu Pathian Pennak an hmu lai lo (Gal 5:21). [The acts of the sinful nature are obvious: sexual immorality, impurity and debauchery; idolatry and witchcraft; hatred, discord, jealousy, fits of rage, selfish ambition, dissensions, factions and envy; drunkenness, orgies, and the like. Those who live like this will not inherit the kingdom of God (Gal 5:19-20, NIV]

Thinlung le Thlarau thianhhlimhnak ah hin ruahnak le tinhmi a thiangmi siding zong a biapi. Eg. Nihin free vangelist cheukhat le founders pawl khi an chim kho ngai, an nal taktak. An tinhmi a dik maw ti khi kan thei kho hna lo. A tak nak in a deu khi a muisam le a lenglang ah aa dawh deuh an ti ttheu bang theihkhawh an si lo. An theipar lawng in theihkhawh a si. Theitlai cu an par v eve ko. Mah pumpak le chungkhar ca lawng ah a theipar a hung si ahcun cucu tinhmi tthalo, a thurhnommi thinlung in a chuakmi theipar a si. Mipi a theipar a hung si i mipi nih an cohlan mi le an inuampi mi a si ahcun cu bantuk cu a thianghlim mi thinlung in a chuak mi theipar a si. Nihin ah evangelists, founders, pastors tampi cu self-interest ca ah Pathian le Thlarau min zuar in thinlung tinhmi thianglo he a nungmi kan tam cang. Kan zapi iralrin kan hau cang.

Thinlung le Thlarau thianhhlimhnak hi midang nih pekhawhmi le tuahpiak khawhmi a si lo. Mah nih tuah dingmi a si. Mah nih tuah lawng ah a tlam a tlingmi a si. Pathian nih minung vialte thleidang lo in thinlung a kan pek cio. Cu a kan pekmi thinlung cu a ttha in hman le a chia in hman ding lawng lam pahnih a um. A ttha in ma kan hman, a chia in dah kan hman timi pumpak cung ah aa hngat mi a si. Cu cungah a cung i minung sining (huatnak, sualnak, hakkauhnak, etc.) a hmang mi nih Pathian pennak ah an lut kho lai lo. Sihmanhsehlaw Thlarau sining in a hmangmi nih Pathian pennak an hmuh lai. Hi lam pahnih lawng hi a basic principle pi cu a si.

Kan takpum zawtfahnak a kan petu hna cu a thianlonak le a thurnam mi ah a ummi fikfa, tho, rungrul, zu, etc. pawl an si. Kan takpum le kan hnipuan a thianlo ahcun hrik, tthah, hmaifa, ui hrik pawl an um colh i an karh colh. Cu bantuk in kan inn le kan pawngkam a thianlo ahcun fikfa, tho, zu, etc. pawl an um colh i an karh colh ve. Hi zawtnak a kan petu le a kan sehtu hna hi an umduhnak hmun a thurmi kha thianh lo in zeitluk kan thah len hna zong ah an karh tthan lengmang ko. Thahkhawhnak le karhter tilonak lam pakhat lawng a um. Cucu an umnak hmun thianter kha a si. A umnak hmun kan thianh hlan poah cu an karh tthan lengmang ko lai i zawtfahnak an kan pek chin lengmang ko lai. An umnak hmun kan thianhkhawh lawng ah an um ti lai lo i pumaa ngandamnak zong kan hmuh lai.

A cunglei bantuk in thinlung thianhhlimhnak zong a si ve. Pathian pennak chung luh ding a kan dontu, a kan khamtu hna a simi huatnak, nahchuahnak, hakkauhnak, sual duhnak, etc. pawl an umnak kan thinlung kha thianter a hau. Thianter ttunglo in a thah in thah ahcun a cung i hrik le thah, fikfa, hmaifa hna an karh tthan lengmang bantuk a si ve ko. Karhter ti lo in hlohnak lam pakhat lawng a um mi cu thianh (thiannak) a si. Cutikah kan thinlung ngandamnak kan hmuh lai i Pathian pennak ah kan lut kho lai

Hi thinlung thianhhlimnak hi ahohmanh ai-rawl in ituahpiak khawhmi a si lo. Mah pumpak cio nih tuahding a si. Hringtu nu le pa nih siseh, cawnpiaktu saza le sazama nih siseh, pastor nih siseh, evangelist nih siseh, sibawi nih siseh, ahohmanh nih tuahpiak khawh a si lo. Tuah ningcang a lam lawng hmuhsak le cawnpiak khawh a si. A tuahtu taktak cu pumpak cio kan si. Cucaah aho hmanh bochan awk a si lo. Kanmah le kanmah kha kan ibochan a hau. Mah le mah kha teitu si a herh. Mah le mah teinak lawng in tuahkhawh mi a si. Cucaah mah le itei hi teinak sangbik a si an tinak a si.

A dikmi hrim a si. Midang tei kan izuam hlan ah mah le mah kan itei hmasa a herh. Cu hnu lawng ah midang kan teikhawh hna lai. Mah le mah hmanh kan itei khawh hlan ah midang tei khawhnak lam a um lo.

A tawinak in chim ahcun na thinlung kha thianter (eradicate hatred, envy, lust, etc.) law Pathian pennak chung ah na um cang tinak a si. Kan thinlung kan thurter ahcun Pathian pennak ah kan lut kho lai lo.

Conclusion

Cucaah Taksa, Thinlung, Thlarau in a thiangmi si kan herh. Cucu a ho cio poah nih kan izuam awk rian a si. Midang nih midang ca ah ituahpiak khawhmi a si lo. Cu lawng ah damnak tlamtling (Taksa, Thinlung, Thlarau) kan hmu lai. Cucu Pathian nih a duhmi a si. Amah sining kha a si. “Pathian kha nan hmuh lai” timi ah hin Pathian taktak kha minung bantuk in nan hmuh lai tinak si lo. Pathian a sinak tu khan an hmuh lai. Cucu damnak tlamtling—Abundant life (John 10:10) kha a si.